Το θλιβερό με το Μουσείο Καβάφη (όπως και με τα «Καβάφεια», τα «ελληνοαιγυπτιακά ποιητικά βραβεία», το ετήσιο αρχαιολογικό συμπόσιο και άλλες πρωτοβουλίες του Κωστή Μοσκώφ στην Αίγυπτο) είναι ότι είχε συνδεθεί σχεδόν προσωποπαγώς με την παρουσία του εμπνευστή του. Στο ζήτημα όμως της αγοράς του σπιτιού (όπως και η θεσμική στερέωση όλων σχεδόν των εξαιρετικών πρωτοβουλιών και ιδεών που είχε) ο Μοσκώφ δεν είχε βρει λύση. Έτσι, μετά το θάνατό του, πέρυσι, κανείς δεν ασχολήθηκε με το ζήτημα αυτό - εδώ ακόμη και η στοιχειώδης λειτουργία του Μουσείου αφέθηκε σχεδόν στην τύχη της.
Γιατί μπορεί το Μουσείο Καβάφη να ανήκει τυπικά στη δικαιοδοσία της πρεσβείας μας στο Κάιρο, αλλά (λόγω και της ιδιότυπης, αν όχι εχθρικής, σχέσης του Μοσκώφ με την πρεσβευτική αρχή και της «ανεξάρτητης λειτουργίας» του) κανείς δεν φαινόταν μέχρι πρόσφατε διατεθειμένος να επωμιστεί τα του Μουσείου. Την ευθύνη της λειτουργίας και της επίλυσης των τρεχόντων προβλημάτων του είχε, και έχει, ατύπως, ηρωικώς και ...προσωποπαγώς, ως «επιβλέπουσα», η υπάλληλος του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού στην Αλεξάνδρεια Σταυρούλα Σπανούδη.
Μόλις πρόσφατα άρχισε να κινητοποιείται η πρεσβεία μας στο Κάιρο και να ενδιαφέρεται κάπως για το θέμα «Μουσείο Καβάφη», επειδή προφανώς οχλήθηκε από την κεντρική υπηρεσία έπειτα από «ερώτηση» που κατετέθη στη Βουλή περί εγκατάλειψης του Μουσείου και πλημμελούς φροντίδας και λειτουργίας του - «ερώτηση» την οποία προκάλεσε η δημοσίευση σε αθηναϊκή εφημερίδα επιστολής αναγνωστών που είχαν επισκεφθεί πρόσφατα το Μουσείο Καβάφη...
Για τη δημιουργία του Μουσείου Καβάφη, ο Μοσκώφ είχε εξασφαλίσει το 1991 δωρεά 10 εκατομμυρίων δραχμών από τον Στρατή Στρατηγάκη, ιδιοκτήτη των γνωστών φροντιστηρίων ξένων γλωσσών. Τα χρήματα φυσικά δεν επαρκούσαν για την αγορά του διαμερίσματος, το οποίο βρίσκεται πολύ κοντά στην εμπορική περιοχή και έχει σχετικά υψηλή αξία. Με αυτά όμως δόθηκε ο «αέρας» 5 εκατ. δρχ. που ζητούσε ο μέχρι τότε ενοικιαστής του για να φύγει (στην Αίγυπτο όπως είναι γνωστό επικρατεί καθεστώς ενοικιοστασίου), ενώ τα υπόλοιπα 5 εκατ. διατέθηκαν για να επισκευαστεί το διαμέρισμα και να διαμορφωθεί το Μουσείο.
Το διαμέρισμα νοικιάστηκε για εννέα χρόνια με 2000 αιγυπτιακές λίρες το χρόνο (περίπου 200000 δραχμές), ποσό που καλύπτεται από τα έσοδα του Μουσείου (εισητήρια, πωλήσεις βιβλίων, κασετών κλπ). Από τα έσοδα καλύπτονται εξάλλου και όλα τα άλλα λειτουργικά του έξοδα (αμοιβές για καθαρισμό και φύλαξη, επισκευές κλπ) - δηλαδή το Μουσείο ήταν και είναι αυτοχρηματοδοτούμενο και δεν έχει επιβαρύνει το ελληνικό δημόσιο ούτε με μία δραχμή μέχρι σήμερα.
Ο Μοσκώφ, για την αγορά της οικίας Καβάφη, έκανε κατά καιρούς κρούσεις στον τότε Υπουργό Εξωτερικών (και φίλο του) Θ. Πάγκαλο, στο δήμο Θεσσαλονίκης κ.α. από τους οποίους είχε ενθαρρυντικές απαντήσεις - άλλωστε το ποσό δεν υπερέβαινε τα τριάντα πέντε με πενήντα εκατομμύρια.
Ήρθε όμως το μοιραίο για τον αείμνηστο Μοσκώφ, αντικαταστάθηκε λίγο αργότερα στο υπουργείο Εξωτερικών και ο κ. Πάγκαλος και το θέμα δεν είχε επιλυθεί. Εν τω μεταξύ, άλλαξαν γνώμη και οι ιδιοκτήτες και δεν συζητούν πια την πώληση του διαμερίσματος Καβάφη, αλλά ολόκληρης της πολυκατοικίας, ζητώντας 1,3 εκατ.δολ. (περίπου 400 εκατ. δρχ.). Ποσό όχι εξωπραγματικό για την περιοχή στην οποία βρίσκεται το σπίτι, αλλά που ξεπερνάει τα οικονομικά του Μουσείου - χώρια που δεν χρειάζεται ολόκληρη την πολυκατοικία.
Έτσι έχουν φτάσει σε αδιέξοδο τα πράγματα και ένα μόλις χρόνο πριν από την εκπνοή του συμβολαίου παραμένει άγνωστο ποια τύχη περιμένει όχι μόνον το Μουσείο, αλλά και αυτό το ίδιο το σπίτι του μεγάλου Αλεξανδρινού.
Υπάρχει βέβαια μια αισιόδοξη άποψη, που προέρχεται από το δικηγόρο Αλεξανδρείας Μ. Μιχαηλίδη, ο οποίος χειρίζεται τα νομικά ζητήματα της εκεί ομογένειας και είχε καταρτίσει και το μισθωτήριο της οικίας Καβάφη. Ο κ. Μιχαηλίδης, σε πρόσφατη επιστολή του προς τον Μορφωτικό Ακόλουθο της πρεσβείας μας στο Κάιρο, Γιάννη Μελαχροινούδη επισημαίνει ότι ναι μεν η μίσθωση «συνήφθη διά περίοδο εννέα ετών, ανανεώσιμη διά την ιδίαν περίοδον, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι το μισθωτήριο θα λήξει στις 31 Δεκεμβρίου του 2000, διότι ο ενοικιοστασιακός νόμος παραμένει ακόμη εν ισχύι, όπερ σημαίνει ότι το μισθωτήριο συμβόλαιο ανανεώνεται αυτόματα και δυνάμει του νόμου.»
Αποσοβείται όμως πράγματι ο κίνδυνος να χαθεί το σπίτι του Καβάφη; Κατ' αρχάς τίποτε δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να θεσπιστούν στην Αίγυπτο νέες ρυθμίσεις περί ενοικιοστασίου, όπως έγινε και πριν από τρία χρόνια, οπότε εξαιρέθηκαν από το ενοικιοστάσιο όσες μισθώσεις συνάπτονται από το 1996 κ.ε. Ποιος αποκλείει νέες -και δυσμενείς για το θέμα μας- τροποποιήσεις; Εκτός αυτού, το ενοικιοστάσιο αφορά μισθώσεις για κατοικία ή επαγγελματική στέγη και όχι για στέγαση Μουσείου - δηλαδή αν θέλει να το ψάξει κανείς, ενδέχεται να υπάρξουν δυσάρεστες εξελίξεις...
Τι πρέπει να γίνει;
Τι άλλο από τη σοβαρή και επίσημη αντιμετώπιση του ζητήματος. Δεν θα έπρεπε να αναλάβει πλέον η ελληνική πολιτεία την ευθύνη για την αγορά και λειτουργία του Μουσείου Καβάφη; Δεν θα έπρεπε να έρθει σε συνεννόηση με την αιγυπτιακή κυβέρνηση, ώστε εν συνεργασία να βρεθεί η πιο σωστή λύση;
Οι Αιγύπτιοι σεμνύνονται πλέον για τη γέννηση ενός ποιητή παγκόσμιας φήμης στη χώρα τους· θεωρούν τον Καβάφη, όχι αδίκως, και δικό τους ποιητή - έχουν άλλωστε και «πρακτικούς» λόγους να διατηρήσουν το σπίτι του ως Μουσείο (τουριστικό αξιοθέατο). Επομένως, ο ενδεδειγμένος δρόμος για την οριστική εξασφάλιση της οικίας και του Μουσείου Καβάφη περνάει από συνεννόηση με την αιγυπτιακή κυβέρνηση. Και αυτό όσο πιο γρήγορα το αντιληφθεί το υπουργείο Εξωτερικών, τόσο καλύτερα θα είναι και για το ίδιο, και για τη χώρα μας, που κινδυνεύει με διεθνή διαπόμπευση, εάν από αβελτηρία μας χαθεί το σπίτι του Καβάφη.»
Back to [ Main Page ]