«Μοιάζει με σταγόνα στον ωκεανό: στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, ανάμεσα σε δεκάδες άλλες εκδηλώσεις, παραχωρούνται από την περασμένη Πέμπτη ως τα τέλη της άνοιξης λίγα εκθεσιακά τετραγωνικά μέτρα, για να παρουσιαστεί συνοπτικά η ζωή και το έργο του Κ.Π. Καβάφη. Μοιάζει, αλλά δεν είναι. Γιατί, το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν -όπου πριν από 30 χρόνια, Καβάφη επέλεξε να διδάξει, κι όχι Αχμάτοβα ή Πούσκιν, ο Γιόζεφ Μπρόντσκι- είναι από τα μεγαλύτερα και εγκυρότερα των Η.Π.Α.
            Το Αν Αρμπορ, η πόλη που το περιβάλλει, συγκαταλέγεται στα πιο ζωντανά και «κουλτουριάρικα» κάμπους της χώρας.
             Και, μέσα από το εξαιρετικό αυτό αφιέρωμα στον Αλεξανδρινό, η νεοσύστατη έδρα Κλασικών Σπουδών και Συγκριτικής Φιλολογίας «Κ.Π. Καβάφης» εδραιώνεται τόσο στη συνείδηση του φοιτητόκοσμου όσο και στα μάτια των Ελλήνων της διασποράς που συνέβαλαν οικονομικά στη δημιουργία της, ως ένας όντως δραστήριος πυρήνας για τη διάδοση του νεοελληνικού πολιτισμού.
             «Ό,τι προσπάθησε πέρσι η Ελλάδα στη Φρανκφούρτη, εμείς το επιδιώκουμε κάθε μέρα», λέει ο κάτοχος της έδρας, καθηγητής Βασίλης Λαμπρόπουλος. Ο τελευταίος ανήκει στην ομάδα των νεοελληνιστών που προσεγγίζουν τον ελληνικό πολιτισμό όχι μέσα στην απομόνωσή του, αλλά στη συγκριτική του πολυπλοκότητα.
             Ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνεται τη μελέτη της λογοτεχνίας υπερβαίνει τα «ασφυκτικά όρια της κειμενολατρικής φιλολογίας» και εντάσσεται σ' ένα ευρύτερο διεπιστημονικό πεδίο, εκεί όπου διασταυρώνονται «ζητήματα θεσμών, ιδεολογίας, κοινωνίας, ταυτότητας και φύλου».
Μια προσέγγιση που είτε ως «αντεθνική», είτε ως επιδεκτική απλουστεύσεων και στρεβλώσεων, βρίσκει διαμετρικά αντίθετους πολλούς και επιφανείς πανεπιστημιακούς της χώρας μας, αλλά θεωρείται αναπόφευκτη γι' άλλους τόσους που σταδιοδρομούν στις Η.Π.Α...

«Αρχαία πάθη»

             Ο Καβάφης που καλούνται να γνωρίσουν οι φοιτητές του Μίσιγκαν αλλά και οι κάτοικοι μιας Πολιτείας με φιλελληνική παράδοση αιώνων, είναι κατ' αρχήν, ο διαχρονικός, πολυπολιτισμικός και διασπορικός ποιητής που διάλεξε να ζωντανέψει αρχαία πάθη σε ανεξερεύνητες προηγουμένως «περιοχές»: στα σύνορα των μεγάλων αυτοκρατοριών, σε εποχές μετάβασης, παρακμής και μίξης, όπως η σημερινή.
             «Αρχαία πάθη», είναι και ο τίτλος της κεντρικής έκθεσης του αφιερώματος «Ο κόσμος του Καβάφη» που φιλοξενείται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κέλσι -ένα πραγματικό «κόσμημα» του κάμπους εδώ και εκατό χρόνια. Καρπός δίχρονης συνεργασίας ανάμεσα στην ελληνίστρια Άρτεμης Λεοντή, την προϊστορική αρχαιολόγο και διευθύνουσα του Μουσείου Λορίν Ταλαλέι και τον Καναδό ποιητή Κιθ Τέιλορ (που στα 48 του, αποφάσισε να μάθει ελληνικά για να μεταφράσει Καρυωτάκη), η έκθεση τοποθετεί ευφυώς μια σειρά από ποιήματα του Καβάφη («Ιθάκη», «Περιμένοντας τους βαρβάρους», «Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον», «Ιωνικόν», «Μύρης», «Αλεξάνδρεια του 340 μ.Χ.» κ.α.) πλάι σε αρχαιολογικά ευρήματα από ανασκαφές σε αιγυπτιακά, κυρίως, νεκροταφεία που ανήκουν στις μόνιμες συλλογές του μουσείου, αναδεικνύοντας έτσι την υπόγεια επικοινωνία μεταξύ τους.
             Ο επισκέπτης βρίσκεται μπροστά στα ίδια τα χειρόγραφα του ποιητή καθώς και σε άλλα προσωπικά του αντικείμενα που παραχώρησαν ειδικά για την έκθεση το Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού και το ΕΛΙΑ, και τα οποία διασχίζουν για πρώτη φορά τον Ατλαντικό. Ανάμεσά τους, ιδιόχειρα σημειώματα («όχι για δημοσίευση. Αλλά μπορεί να μένει εδώ»...), μια δακτυλογραφημένη επιστολή του Ε.Μ. Φόρστερ, οικογενειακές φωτογραφίες, καθώς και το διαβατήριο του Καβάφη, όπου δηλώνει για επάγγελμά του «ποιητής» κι ας εργάστηκε επί χρόνια στο «μισητό» Γραφείο Αρδεύσεων της Αλεξάνδρειας...
             Στην Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη Χάτσερ, σε μια μικρή προθήκη, παρουσιάζονται επίσης μερικά από τα μονόφυλλα που τύπωνε ο Καβάφης για να τα στείλει σε προσεκτικά επιλεγμένους αναγνώστες. Και το εκθεσιακό τρίπτυχο του αφιερώματος, ολοκληρώνεται στο υπόγειο του Μουσείου Τεχνών του Μίσιγκαν, όπου φωτίζεται μία ακόμα πλευρά του ποιητή, η ομοφυλοφιλική.

Τα «κρυμμένα»

             Εδώ, τα επιμελώς «Κρυμμένα» ποιήματα, αυτά που έγραψε μεσήλικας, ανακαλώντας το μεθυστικό αισθησιασμό των ομοφυλοφιλικών του περιπετειών στα μαγαζιά και τα μπαρ της «κακόφημης» συνοικίας, μακριά από τη σεμνότητα και την κλειστοφοβία της καλής αλεξανδρινής κοινωνίας, πλαισιώνουν 13 σκίτσα του κορυφαίου και δηλωμένου γκέι Βρετανού εικαστικού Ντέιβιντ Χόκνεϊ. Πρόκειται για σκίτσα εμπνευσμένα από την ευθύτητα και απλότητα της καβαφικής ποίησης, τα οποία φιλοτεχνήθηκαν στη Βηρυτό στα μέσα της δεκαετίας του '60 (τριάντα χρόνια σχεδόν πριν βγουν στην επιφάνεια τα «Κρυμμένα») και τα οποία οπτικοποιούν τη νοσταλγία του ποιητή για τις εφήμερες αλλά αξιομνημόνευτες ερωτικές συνευρέσεις.
             Ο Καβάφης, μαζί με τον Καζαντζάκη, είναι οι μόνοι εκπρόσωποι της λογοτεχνίας μας που διατηρούν μια θέση στα ράφια των αμερικανικών βιβλιοπωλείων. Αυτά του Αν Αρμπορ δεν αποτελούν εξαίρεση.
             Στην πραμάτειά τους μάλιστα, έρχεται τώρα να προστεθεί και το καλαίσθητο δίγλωσσο λεύκωμα «Οι Ιθάκες τι σημαίνουν - what these Ithakas mean» (εκδ. ΕΛΙΑ). Πέρα από ένα εμπεριστατωμένο έργο βιογραφικό του ποιητή, όπου γίνεται διεξοδικά λόγος και για την έγκαιρη διάδοση του έργου του στους κόλπους της αγγλοσαξονικής διανόησης, το βιβλίο περιλαμβάνει 45 ποιήματα του Καβάφη, σχολιασμένα με περίσσευμα συναισθήματος ενίοτε από ακαδημαϊκούς, μεταφραστές, ποιητές ή και διακεκριμένους σε άλλους χώρους θαυμαστές του: τον Έντμοντ Κίλι, τον Πίτερ Μπίαν, τον Αλέξανδρο Νεχαμά, τον Νάνο Βαλαωρίτη, τον Μορίς Τέμπελσμαν, τον Τσαρλ Μπάφτερ, τον Γιάννη Τσιώλη...
             Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, ο τελευταίος παρευρέθηκε στα επίσημα εγκαίνια του αφιερώματος προχθές, απαγγέλλοντας ποιήματα του Καβάφη σε δικές του μεταφράσεις, μπροστά σ' ένα ανομοιογενές και θερμό ακροατήριο. Ο «Κόσμος του Καβάφη» θα διαρκέσει τρεις μήνες. Και στο Μίσιγκαν, οι επισκέπτες που αναμένονται είναι πολλοί! »